ارزیابی تاب آوری اقتصادی و نهادی جوامع شهری در برابر سوانح طبیعی

امروزه جوامع در تلاش برای دست­یابی به شرایطی هستند که در صورت وقوع بحران، بازگشت سریع آن ها را به وضعیت پیش از بحران (اولیه یا عادی) فراهم سازد. از این رو در سال های اخیر به تاب­آوری به جای آسیب­پذیری تأکید خاصی می شود. این پژوهش از نوع کاربردی است که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به شناسایی شاخص ها و عوامل مؤثر بر تاب­آوری اقتصادی و نهادی و ارزیابی میزان آن­ها در شهر تهران می پردازد. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای، شاخص ها و عوامل مؤثر بر تاب­آوری اقتصادی و نهادی شناسایی و تعریف عملیاتی شدند، سپس با استفاده از پرسشنامه ای در قالب فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی، وزن نهایی شاخص ها به­وسیله­ی کارشناسان داخلی و خارجی تعیین شد. در مرحله­ی بعد با استفاده از دو پرسشنامه­ی خانوار و میدانی، اطلاعات مورد نیاز از خانوارها و محله­های نمونه جمع­آوری شد، سپس با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی و روش promethee، محله­های مورد مطالعه رتبه­بندی شدند. نتایج تحقیق نشان داد که از میان شاخص های مورد مطالعه، شاخص میزان خسارت با وزن 383/0 و شاخص ظرفیت جبران خسارت با وزن 281/0 از بعد اقتصادی، دارای بیشترین اهمیت و شاخص عملکرد نهادی با وزن 127/0 و شاخص توانایی بازگشت با وزن 104/0 از نظر اهمیت در شرایط متوسط و شاخص های بستر نهادی و روابط نهادی از بعد نهادی با اوزان 056/0 و 049/0 دارای اهمیت کمتری هستند. همچنین با توجه به روش promethee، اولویت­بندی نهایی محله­های مورد مطالعه نشان داد که محله­های قیطریه، ستارخان، نارمک و قلعه­مرغی از نظر شاخص­های تاب­آوری اقتصادی و نهادی به ترتیب در رتبه­های اول تا چهارم قرار دارند.